Wat kan ik doen?
Wanneer je merkt dat een man in jouw omgeving het moeilijk heeft, is het normaal om niet goed te weten wat je moet doen. Toch kan jouw steun een groot verschil maken. Hieronder vind je enkele belangrijke stappen om te helpen.
Stap 1: herken de signalen en neem ze serieus
De eerste stap is opmerken dat iemand het moeilijk heeft.
Zelfmoordgedachten zijn een belangrijk signaal dat iemand in nood is en steun kan gebruiken. Sommige mannen uiten hun gedachten over zelfmoord niet direct, maar laten signalen zien zoals teruggetrokken gedrag, toegenomen alcoholgebruik of opmerkingen als “het hoeft voor mij niet meer”.
Stap 2: Maak en houd contact
Heb je signalen opgemerkt? Laat de persoon weten dat je er voor hem bent. Dit kan het makkelijker maken voor hem om te praten.
Sociaal contact helpt! Praten is belangrijk, maar ook gewoon samen tijd doorbrengen kan helpen. Nodig hem uit voor een activiteit, zelfs als hij geen zin lijkt te hebben. Sporten, samen eten of iets praktisch ondernemen kan hem helpen uit zijn isolement te blijven en geeft hem de kans om zich minder alleen te voelen.
Vermijd activiteiten met alcohol of drugs, aangezien deze het risico op zelfdoding kunnen vergroten.
Begin het gesprek door te benoemen wat je opmerkt, bijvoorbeeld:
- “Ik heb je al een tijdje niet gehoord, is alles oké met jou?”
- “Ik heb het gevoel dat je gestresseerd bent, is er iets waar ik mee kan helpen?”
- “Je lijkt de laatste tijd nogal moe, is er iets dat je bezighoudt?”
Gebruik open vragen
Vermijd vragen die alleen met ‘ja’ of ‘nee’ beantwoord kunnen worden. Probeer in plaats daarvan:
- “Wat speelt er bij jou de laatste tijd?”
- “Hoe gaat het de laatste tijd?”
- “Je zei dat het leven momenteel niet veel zin heeft, wat bedoel je precies?”
- “Vertel me eens meer daarover.”
Durf door te vragen naar zelfmoordgedachten
Wanneer iemand aangeeft dat het niet goed gaat, vraag dan expliciet naar eventuele zelfmoordgedachten, bijvoorbeeld:
- “Als je zegt dat het niet goed met je gaat, wat bedoel je dan precies?”
- “Je geeft aan dat het allemaal niet meer hoeft voor jou, bedoel je daarmee dat je aan zelfmoord denkt?”
Schrik niet wanneer hij aangeeft inderdaad zelfmoordgedachten te hebben, maar blijf rustig. Luister, vraag wat je kan doen om te helpen en geef aan dat er hulp mogelijk is.
Belangrijk: Je brengt iemand niet op ideeën door te vragen naar zelfmoordgedachten. Integendeel, als iemand aan zelfmoord denkt, kan het een opluchting zijn om er eindelijk over te kunnen praten.
Wat werkt
|
Herhaal wat je gehoord hebt. Dit zorgt ervoor dat de persoon het gevoel heeft dat er geluisterd wordt en aandacht geschonken wordt aan wat hij deelt. Het is ook een goede manier om na te gaan of hetgeen je begrepen hebt, hetgeen is dat hij jou probeert te zeggen. Bang dat je de foute dingen zou zeggen? Maak je hier geen zorgen over. Je kan altijd later je excuses aanbieden of aangeven dat je denkt dat je iets hebt gezegd dat misschien anders bedoeld was. Het belangrijkste is dat je het signaal geeft dat hij bij jou terecht kan, ook al heb je niet altijd het perfecte antwoord klaar. Er proberen zijn voor hem is het voornaamste. Maak duidelijk dat hij mag delen wat hij doormaakt en dat je hem gelooft en er voor hem wil zijn. Je kan hem bijvoorbeeld bedanken om zijn gedachten met jou te delen en aangeven dat dat inderdaad niet gemakkelijk moet zijn. |
Wat werkt niet
Probeer te vermijden dat je het gesprek stopzet met zinnen zoals “Probeer er maar niet aan te denken” of “Positief blijven”. Je kan wel aangeven dat het inderdaad een moeilijke situatie lijkt.
Ontken niet wat hij zegt en neem hem serieus. Wanneer iemand aangeeft zich slecht te voelen of zelfmoordgedachten te hebben, is het altijd belangrijk om dit serieus te nemen. Probeer hem niet te overtuigen van hoeveel geluk hij heeft of geef hem geen schuldgevoel.
Probeer geen assumpties te maken over wat ervoor gezorgd heeft dat hij zich zo voelt of wat zal helpen. Probeer niet te oordelen of kritiek te geven voor bepaalde gevoelens of gedragingen. Het is al een grote stap dat hij dit aan jou vertelt, dus probeer vooral te luisteren.
Wees geduldig en bereid om te luisteren.
Het kan soms wat tijd vragen voordat iemand de moed vindt om te delen hoe hij zich voelt. Ook wanneer er stiltes vallen, probeer deze dan niet op te vullen. Het kan soms even duren voordat iemand de juiste woorden heeft gevonden om zijn gedachten te formuleren. Je kan bijvoorbeeld tot vijf tellen in je hoofd voordat je reageert. Blijf rustig en luister zonder te oordelen. Laat de persoon zijn verhaal doen en toon begrip voor de gevoelens die hij heeft.
Tips om het gesprek iets makkelijker te maken
- Voer het gesprek tijdens een activiteit: Mannen praten vaak gemakkelijker als ze niet gedwongen worden om oogcontact te maken. Ga het gesprek aan terwijl je samen iets anders aan het doen bent, zoals wandelen, autorijden, samen een potje darts spelen, … .
- Deel zelf een ervaring om openheid te tonen en zijn ervaring te normaliseren, bijvoorbeeld: "Ik zou me machteloos voelen in jouw situatie. Hoe is dat voor jou?"
- Vertrek vanuit het probleem of de situatie: "Je lijkt veel stress te hebben op het werk. Hoe ga je daarmee om?"
- Geef erkenning: "Sterk dat je dit deelt, dat is niet makkelijk." Of “Dat klinkt zwaar, ik kan me voorstellen dat dat moeilijk is voor je.”
- Steek je smartphone weg, maak geregeld oogcontact en luister zonder te oordelen naar wat de persoon vertelt. Dit toont dat je belangrijk vindt wat hij te zeggen heeft.
Meer tips over hoe het gesprek aangaan vind je:
Wat als hij niet wil praten?
Soms wil of kan iemand niet meteen delen wat er speelt. Respecteer dat, maar blijf beschikbaar. Laat af en toe subtiel merken dat je er nog altijd bent, bijvoorbeeld door opnieuw te vragen hoe het gaat, samen iets te ondernemen of een berichtje te sturen. Zo blijft de deur open voor een gesprek wanneer hij er wél klaar voor is. Je kan ook zelf delen wat er bij jou speelt om te tonen dat het ok is om te praten over moeilijke situaties en gevoelens.
- Laat merken dat je niet oordeelt: “Ik snap dat dit moeilijk is, maar ik ben hier om naar je te luisteren.”
- Blijf benaderbaar zonder te pushen: “Ik begrijp dat je er nu niet over wil praten. Weet dat ik er ben als je dat ooit wel wil.”
- Toon interesse op een luchtige manier: Soms helpt het om eerst over iets anders te praten en dan opnieuw te polsen.
Stap 3: Bied hulp aan of zoek samen hulp
Wanneer iemand het moeilijk heeft, is hulp zoeken vaak niet eenvoudig. Je kan ondersteunen door:
- Te luisteren zonder oordeel
- Hem te blijven contacteren en te laten voelen dat hij er niet alleen voor staat
- Hem aan te moedigen om met anderen te praten
- Praktische hulp te bieden, zoals samen een afspraak maken met een hulpverlener, maar ook helpen met andere taken die bijdragen aan een verbetering van de situatie
- Hem te helpen professionele hulp te zoeken
Bekrachtig kleine stappen:
- "Ik apprecieer dat je dit met me deelt."
- "Het is goed dat je hierover nadenkt."
- "Je hoeft dit niet alleen te dragen, we zoeken samen een oplossing."
Probeer door te verwijzen
Bevindt iemand zich in een acute noodsituatie? Contacteer dan de hulpdiensten (112) en laat de persoon niet alleen.
Verwijs door naar deze website of naar Zelfmoord1813.be. Je kan bijvoorbeeld volgende zaken zeggen: “Ik ben geen expert in deze materie, maar ik ken een website voor mannen die tips geeft over hoe je kan omgaan met negatieve gevoelens of zelfmoordgedachten. Deze website kan nuttig zijn en je verder helpen. Laat me gerust weten wat je ervan vindt.”
Verwijs door naar een professionele hulpverlener zoals een huisarts, psycholoog of psychiater. Je kan bijvoorbeeld volgende zaken zeggen: “Ik vind het lastig om te zien dat je het moeilijk hebt. Weet dat je je niet moet schamen om dit met een hulpverlener te bespreken.” “Je hebt niets te verliezen door eens in gesprek te gaan met een hulpverlener, in het beste geval geeft het je een idee over wat de volgende stappen zijn die je kan ondernemen”
Denk eraan dat je geen expert hoeft te zijn en dat je het probleem niet dient op te lossen. Het is belangrijk om er te zijn, te luisteren en te doen wat binnen je mogelijkheden ligt.
Wat je beter niet doet
Soms, onbedoeld, kunnen reacties juist averechts werken. Dit kan je beter vermijden:
- Signalen negeren: Neem het steeds serieus wanneer iemand aangeeft zich niet goed te voelen of aan zelfmoord te denken.
- Minimaliseren: "Het valt wel mee, iedereen heeft het moeilijk.", “Zo erg is het toch allemaal niet.”
- Oordelen of schuldgevoelens aanpraten: "Je moet gewoon wat sterker zijn.", “Denk toch eens aan al de mensen die je achterlaat.”
- Onmiddellijk of ongevraagd oplossingen aanbieden: meestal heeft iemand meer aan een luisterend oor dan aan directe adviezen.
- Beloven dat je er met niemand anders over zal praten: Mensen die aan zelfdoding denken vragen soms dat je hun problemen en gevoelens met niemand anders deelt. Op langere termijn is het echter helpend om een netwerk te vormen van mensen die mee kunnen ondersteunen. Ook voor jezelf is het belangrijk hier niet alleen mee te blijven zitten.
- Beloven dat je alle problemen kan oplossen: Vaak zijn er meerdere zaken die spelen en is het niet binnen jouw mogelijkheid om alles op te lossen.
- Het persoonlijk nemen als hij geen verdere hulp zoekt of negatief reageert: Soms kan de stap te groot lijken voor de persoon om verdere actie te ondernemen. Probeer dan op een later moment nog eens opnieuw.
- Het onderwerp vermijden: Zelfmoord bespreekbaar maken helpt!
Respecteer grenzen: Niet iedereen is meteen klaar om te praten. Blijf beschikbaar en toon betrokkenheid zonder te pushen.