Wat gebeurt er met hem?
3 op 4 suïcides in Vlaanderen gebeuren door mannen. Maak je je zorgen over iemand in je omgeving? Heb je signalen opgevangen dat hij aan zelfmoord denkt of een poging ondernam?
Op deze pagina ontdek je:
Hoe ontstaan zelfmoordgedachten?
Zelfmoordgedachten hebben nooit één oorzaak. Ze ontstaan door een complexe combinatie van:
- Een kwetsbaarheid die kan ontstaan vanuit biologische factoren (zoals de processen in de hersenen) en psychologische factoren (zoals hoe iemand omgaat met gevoelens en stress)
- Stresserende levensomstandigheden zoals verlieservaringen, het meemaken van geweld of kampen met psychische problemen
Gelukkig zijn er ook heel wat factoren die kunnen beschermen tegen zelfmoordgedachten. Zoals mentale veerkracht, steun van vrienden, professionele hulp, ...
Specifieke risicofactoren bij mannen
Bovenop algemene risicofactoren zijn er ook factoren die specifiek gelden bij mannen.
Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat geen partner hebben, middelengebruik (zoals alcohol en drugs) en een depressiediagnose drie belangrijke risicofactoren zijn bij mannen.
Andere risicofactoren zijn onder meer:
- werkloosheid of jobverlies
- alleen wonen
- een beperkt sociaal netwerk
- fysieke gezondheidsproblemen zoals ondergewicht, obesitas, kankerdiagnose en diabetes
- psychische problemen zoals depressie, persoonlijkheidsstoornis, angst, schizofrenie en bipolaire stoornis
- verlies van een dierbare aan zelfdoding
Wist je dat...
Man zijn op zich ook een risicofactor kan zijn? Dit komt onder andere door traditionele gendernormen, oftewel maatschappelijke verwachtingen rond ‘man zijn’. Wil je meer weten over hoe gendernormen een rol spelen bij zelfmoordgedachten van mannen?
De invloed van dergelijke gendernormen zijn zichtbaar in onderstaande risicofactoren:
- Sociale en emotionele isolatie: Mannen hebben soms de neiging om zich sociaal te isoleren. Ze vinden vaak minder sociale aansluiting en ervaren minder sociale steun. Mannen ervaren bovendien soms drempels bij het uiten van hun emoties, waardoor ze zich ook vaker emotioneel gaan isoleren.
- Probleemoplossing en coping: Sommige mannen hebben minder diverse strategieën om met problemen om te gaan. Ze zoeken vaker afleiding via middelengebruik, extreem uitgaan, gamen of agressief gedrag, wat problemen kan verergeren.
- Impact van levensveranderingen: Mannen zijn gevoeliger voor negatieve sociaal-economische veranderingen (zoals ontslag of werkloosheid, echtscheiding). Deze zaken gaan vaak gepaard met hun rol en status in de maatschappij.
- Schaamte en hulp zoeken: Wanneer mannen denken dat ze niet aan een bepaalde standaard kunnen voldoen, ervaren ze sneller een gevoel van schaamte en verslagenheid. Hierdoor kunnen mannen een hoge drempel ervaren om hulp te zoeken voor mentale problemen.
- Laattijdig hulp zoeken: Veel mannen herkennen hun eigen problemen, stress of emotionele moeilijkheden niet altijd op tijd, waardoor deze zich opstapelen. Vaak zoeken ze pas hulp wanneer ze al in crisis zijn.
Signalen herkennen
Het is niet altijd eenvoudig om te herkennen wanneer iemand het moeilijk heeft of aan zelfdoding denkt. Iedereen uit zich op een andere manier en signalen kunnen subtiel zijn. Toch geven veel mensen die zich niet goed in hun vel voelen hier signalen over af, bewust of onbewust.
Het kunnen opmerken van dergelijke signalen kan helpen om het gesprek aan te gaan over zelfmoordgedachten en negatieve gedachten en om passende ondersteuning mogelijk te maken.
Let hierbij op zichtbare gedragsveranderingen, verbale signalen en veranderingen in iemands houding of emotionele toestand.
Wanneer een man zich niet goed voelt, dan kan je dat vaak merken in zijn dagelijkse leven en gedrag. Wees daarom alert op veranderingen zoals bijvoorbeeld
Vermijden van sociaal contact en veranderingen in gedrag:
- Minder contact zoeken met anderen, zich isoleren
- Meer alcohol drinken, roken of drugs gebruiken
- Meer gamen of gokken
- Roekelozer of risicovoller gedrag vertonen
Veranderingen in emoties en stemming:
- Sneller boos of geïrriteerd raken
- Agressiever worden
- Zich hopeloos, radeloos, wanhopig of gefrustreerd voelen over (schijnbaar onoplosbare) problemen
- Apathie (onverschilligheid, gevoelloosheid)
Mentale en fysieke signalen:
- Slecht slapen
- Veel piekeren
- Gebrek aan concentratie (op het werk)
- Desinteresse (geen zin meer) in activiteiten die hij vroeger leuk vond
- Niet weten hoe met problemen om te gaan
Specifieke signalen rond suïcidale gedachten:
- De dood zien als een oplossing voor problemen
- Het gevoel geven er vrede mee te hebben
- Plannen maken voor de dood
Verbale signalen:
- “Ik ga er een einde aan maken”
- “lk wil dood”
- “Het hoeft niet meer voor mij”
- “Van mij zullen ze geen last meer hebben”
- Indirecte of dubbelzinnige uitspraken over zelfdoding (“Binnenkort hoef ik me over niks meer zorgen te maken”)
- (Al dan niet hypothetische) zelfdoding introduceren in gesprekken (“Zou Wim niet aan zelfmoord denken, met zijn situatie?” of “Ik snap waarom zoveel alleenstaanden overlijden aan zelfmoord”)
Het is belangrijk dat elke mogelijke uiting van suïcidaliteit serieus genomen wordt en dat deze niet geminimaliseerd worden.
Tip: Veel mannen gebruiken humor als manier om met moeilijke emoties om te gaan. Let dus ook op signalen die gepaard gaan met een luchtige toon of grappen over dood en zelfmoord.
Veel mannen hebben negatieve gedachten en voelen zich slecht in hun vel wanneer ze geconfronteerd worden met heftige levensgebeurtenissen zoals bijvoorbeeld:
- Relatieproblemen, een relatiebreuk of echtscheiding
- Gezondheidsproblemen
- Verlies van een dierbare
- Meemaken van pesterijen of (huishoudelijk) geweld
- Financiële zorgen of werkloosheid
- Zorgen over seksuele identiteit (seksuele oriëntatie, genderidentiteit,...)
- Trauma
Wees alert op signalen van suïcidaliteit als een man in je omgeving met een heftige levensgebeurtenis wordt geconfronteerd.